هیکل سلیمان یا هیکل مقدس اولین معبد باستانی یهود بوده و ادعا شده که دراورشلیم واقع شده و اکنون ویران شده است. البته در کاوشهای انجام شده، هنوز اثری از آن به دست نیامده است. عده ای نیز منکر وجود تاریخی معبد در اورشلیم می باشند. در کتاب مقدس عنوان هیکل برای این بنا به کار رفته است. بر باور یهودیان، معبد به دستور خدا و توسط سلیمان ساخته شد.
داود اراده داشت که هیکلی برای خداوند بسازد اما خداوند وعده فرمود پسرش سلیمان آن هیکل را اتمام خواهد نمود. چرا که بر طبق عهد عتیق داود خون بسیار بر زمین ریخته بود. بدین استصواب داود همواره در پی آن شد که اموال بسیاری از برای انجام این مقصود جمع نماید، از آن جمله صدهزار وزنه طلا و یک میلیون وزنه نقره و مس و آهن را بدون وزن فراهم کرد.. و مقدار بسیاری هم چوب سرو آزاد فراهم کرد و هرکس را در هر شغل که استاد بود به کار داشته و برحسب فرمایش خدای تعالی هیکل را طراحی کرده محلش را معین نمود. (یکمپادشاهان، ۵:۳) اما سلیمان در سال چهار سلطت خود بنای هیکل را شروع نمود و ۱۸۳۶۰۰ نفر در آن جا مشغول بود. از این ها ۳۰۰۰۰ از یهودبودند که به نوبت کار می کردند، یعنی ده هزار نفر در هر ماه و ۱۵۳۶۰۰ از کنعانیان بودند. و چون مدت هفت سال و نیم از این بگذشت بنا در سال ۱۵۰۰ قبل از مسیح انجام یافته نیکوترین بنای دنیا و فخر اورشلیم گردید.
سی سال بعد از تکمیل بنا شیشق پادشاه مصری بر رحبعام (rahob’am) پسر سلیمان حمله برد و گنجینه های هیکل را غارت کرد. در سال ۵۸۸ پیش از میلاد زمان حکمرانی صدقیا، نبوکدنصر (بخت النصر) به اورشلیم حمله کرده و بنای هیکل را به تمامی ویران ساخت.
هیکل سلیمان بر روی تپهٔ موریا قرار داشته است. این تپه همان است که هم اکنون مسجدالاقصی و قبه الصخره بر روی آن قرار دارند. دربارهٔ موقعیت مکانی دقیق هیکل بر روی تپه، نظرها متفاوت است. هم اکنون سه احتمال برای آن وجود دارد که به ترتیب در صحن شمالی، در محل کنونی قبه الصخره و در صحن جنوبی (بین مساجد الاقصی و صخره) هستند.
اما برپایهٔ آخرین پژوهش ها، احتمال سوم از دو احتمال دیگر قوی تر دانسته شده است. بر این مبنا، امکان تجدید بنای هیکل سلیمان، در محوطهٔ باز جنب مسجد، و بدون آسیب زدن به هیچ یک از مساجد الاقصی و قبه الصخره وجود خواهد داشت.
بر باور یهودیان، دیوار ندبه از آخرین باقی مانده های هیکل سلیمان است.
عده ای منکر وجود چنین پرستشگاهی هستند و از جمله دلایلشان یکی آن است که هرودوتس یونانی، پدر تاریخ نویسی، ۱۵۰ سال پس از ویرانی هیکل سلیمان از شهر صور و هیکل اشتارته (عشتورت) دیدن می کند، اما کوچک ترین اشاره ای به هیکل سلیمان نمی کند. مسلمانان عقیده دارند حضرت سلیمان کار ساخت آن جا را با کمک دیوان و جن ها به پایان رساند. البته در کتاب عهد سلیمان نیز مفصلا به ساخت هیکل سلیمان توسط دیو اشاره شده است و مذاکرات سلیمان و آنها ذکر شده است.
در وسط هیکل سلیمان فضایی مطهر وجود داشت که به آن قدس الاقداس می گفتند و تابوت عهد خداوند در آن جا قرار داشته است. تصور بر آن بوده که مکان حضور دایمی خدایی است که معبد متعلق به اوست و یا نیروی الهی او همواره در آن فیضان دارد. حتا کاهن اعظم فقط سالی یک مرتبه در یوم کیپور اجازهٔ ورود به آن فضا را داشته است.
در کتاب دوم باروخ (متعلق به قانون سریانی) چنین آمده است که این بخت النصر نبود که اورشلیم را تخریب کرد و هیکل را ویران کرد بلکه خدا فرشتگان خود را فرستاد و دیوارهای شهر را فرو ریخته و گنجینه های آن را در جائی پنهان کردند.
در برخی احادیث شیعه آمده است که مسجدالاقصی واقعی که در قرآن از آن نام برده شده است نه در روی زمین بلکه در آسمان است. و مسیحیان معتقدند در آخرالزمان و در زمان بازگشت مسیح، اورشلیم جدید از آسمان به زمین می آید.
قصص الأنبیاء(قصص قرآن) آیه اللَّه سید نعمت اللَّه جزایرى
فصل اول: در باره فضائل و مکارم اخلاقى و بعضى احوال حضرت سلیمان(علیه السلام) ص : ۵۱۳
روایت شده داود (علیه السلام) وقتى که بناى بیت المقدس را شروع کرد، نتوانست آن را تمام کند و سلیمان علاقهمند بود که آن را تکمیل نماید، پس جنّ و شیاطین را جمع کرد و کارها را میان آنها تقسیم نمود، و جنّ و شیاطین را در طلب سنگ مرمر و سنگ صاف سفید به معادن فرستاد و دستور داد شهرى از مرمر و سنگ سفید بنا کردند و براى آن دوازده محدوده ایجاد کرده و هر یک از اسباط دوازدهگانه بنى اسرائیل را در یکى از آن مناطق سکونت داد، وقتى از ساختن شهر فارغ شد به ساختن مسجد پرداخت و شیاطین را در طلب طلا و یاقوت و جواهر و سنگهاى قیمتى به معادن فرستاد و گروهى از آنها را نیز در جستجوى مشک و عنبر و سایر عطرها روانه کرد و جمعى را براى جمع آورى مروارید به دریاها فرستاد و آنها آنقدر براى او جواهر آوردند که جز خداى متعال کسى قادر به شمارش آنها نبود، سپس صنعتگران را حاضر ساخت و آنها را مأمور تراشیدن سنگها نمود و آنها را بصورت الواحى در آوردند و مسجد سلیمان را با سنگ مرمر سفید و زرد و سبز بنا کرده و ستونهایى از سنگ تراشیده صاف براى آن آماده کردند و سقف آن را با ورقههاى طلا و جواهر و مروارید و یاقوت زینت دادند و زمین آن را با الواح فیروزه پوشاندند، تا آنجا که در روى زمین هیچ خانهاى ارزشمندتر و نورانىتر از آن وجود نداشت و در تاریکى شب مانند ماه شب چهارده مىدرخشید. سلیمان وقتى از بناى آن مسجد فارغ شد نیکان و برگزیدگان بنى اسرائیل را جمع کرد و به آنها ابلاغ نمود: بناى این مسجد به قدرت خداى تعالى به اتمام رسید، پس امروز را عید و جشن قرار مىدهیم و این مسجد از آن پس برقرار بود تا وقتى که بخت النصر به جنگ با بنى اسرائیل پرداخت و شهر را ویران نمود و مسجد را ویران کرد و تمام زر و زیور و جواهراتى را که در سقف و دیوارهاى مسجد بود به غنیمت گرفت و به پایتخت خود در سرزمین عراق انتقال داد.
روایت شده: در زمان حکومت سلیمان براى ترساندن مخالفان نقش درندگان و حیوانات وحشى را بر روى تخت او نقش مىزدند، آوردهاند که نقش دو شیر در قسمت پایین تخت سلیمان و نقش دو کرکس در بالاى پایه تخت او نقش بسته بود و هر وقت سلیمان از تخت بالا مىرفت دو شیر دستان خود را به احترام او بر زمین مىگشودند و وقتى که بر روى تخت مىنشست آن دو کرکس بالهاى خود را به احترام او مىگشودند و خود را سایبان او از حرارت آفتاب قرار مىدادند، و این از امور شگفت انگیزى بود که هیچ یک از مردم از هول و هیبت این منظره تاب دیدن آن را نداشت.
وقتى بخت النصر بر بنى اسرائیل مسلّط شد، خواست تا از کرسى سلیمان بالا رود، امّا هیچ یک از بنى اسرائیل به چگونگى صعود از آن واقف نبودند.
وقتى بخت النصر مىخواست قدم بر کرسى بگذارد، شیرها دست خود را بلند کرده و محکم بر پاى او ضربه زدند و او بیهوش بر روى زمین افتاد و از آن پس دیگر کسى جسارت آن را نیافت که از تخت سلیمان بالا رود
از امام باقر (علیه السلام) نقل شده: قصر سلیمان که شیاطین براى او بنا کرده بودند، داراى هزار خانه بود که در هر خانه یک همسر داشت که هفتصد نفر از آنها کنیز قبطى بوده و سیصد نفر زن آزاد بودند و خداوند از نظر قدرت جسمى به او نیروى چهل مرد تنومند را عطا کرده بود.
سلیمان به شیاطین فرمان مىداد و آنها سنگهاى سنگین را براى او حمل مىکردند.
روایت شده وقتى سلیمان بعد از داود صاحب ملک او شد، فرمان داد کرسى قضاوتى براى او مهیّا کنند و آن را به صورتى بسازند که هر فرد خطا کارى با دیدن آن به وحشت افتاده و به گناه خود اعتراف کند، پس برایش کرسیى از عاج فیل ساختند و آن را با یاقوت و مروارید و زمرّد و انواع جواهر آراستند و در چهار گوشه آن چهار نخل زرّین قرار دادند که میوههاى آن از یاقوت سرخ و زمرّد سبز بود و بر رأس دو نخل، دو طاوس زرّین قرار دادند و بر دو نخل دیگر دو کرکس زرّین بطورى که طاوسها در برابر کرکسها بودند و در دو طرف آن کرسى دو شیر طلایى نهادند که بر سر هر یک از آن دو ستونى از زمرّد سبز بود و لابلاى درختان خرما تاکهایى از طلاى سرخ و خوشههایى انگورى از جنس یاقوت ساختند، به صورتى که درختان انگور همچون داربستى بر درختان خرما و کرسى سایه افکنده بود، وقتى سلیمان خواست از کرسى بالا رود به محض اینکه پاى خود را روى پله اوّل آن نهاد، آن کرسى و همه متعلقاتش همچون آسیابى به سرعت به دوران افتاد و آن طاوسها و کرکسها بالهاى خود را به جنبش در آوردند و آن دو شیر دستان خود را گشودند و دم خود را بر زمین کوبیدند و همین طور هر پلهاى که سلیمان بالاتر مىرفت، این وضع تکرار مىشد، وقتى سلیمان به بالاى تخت رسید آن دو کرکس تاج سلیمان را آوردند و بر سر او قرار دادند، سپس کرسى با همه متعلقاتش (شیرها و کرکسها و طاوسها و نخلها و …) به دوران افتاد و همه حیوانات کرسى از دهان خود مشک و عنبر تراوش کردند، سپس کبوترى طلایى آمد و بر ستونى از ستونهاى تخت نشست و تورات را براى سلیمان گشود، آنگاه سلیمان تورات را براى مردم تلاوت کرده و آنها را براى دادرسى دعوت نمود و علماى بنى اسرائیل پیرامون او در صندلیهایى از طلا و جواهر نشسته بودند که هزار کرسى جانب راست وى بود، امّا در جانب چپ او هزار صندلى از نقره بود که بزرگان جنّ بر آن جلوس کرده بودند و پرندگان نیز بر سر همه آنها سایه افکندند و مردم براى قضاوت به نزد او مىآمدند، و او از آنها درخواست بیّنه و شهود مىنمود و بلافاصله کرسى به گردش افتاده و شیرها و کرکسها و طاوسها حرکت مىکردند و شاهدان از این منظره وحشت زده شده و جز به حقّ شهادت نمىدادند، این مطالب از کتاب (تنبیه الخاطر) نقل شده است.(و در بحار الانوار جلد ۱۴ صفحه ۸۵ نیز امده است)
از امام رضا (علیه السلام) نقل شده: نقش انگشتر سلیمان (علیه السلام) این بود: (سبحان من الجم الجنّ بکلماته) یعنى منزّه است خداوندى که اجنّه را با کلمات خود در بند کشید.